Puszcza Borecka leży w północno-wschodniej Polsce na Mazurach. Możemy tu znaleźć malownicze krajobrazy, zetknąć się z atmosferą pradawnych puszcz Jaćwingów i Prusów. Piękno dzikiej przyrody przeplata się tu z bogactwem przeszłości historycznej sięgającej VI wieku, kiedy narody bałtyckie kolonizowały Sudowię (Jaćwież). Waleczne plemiona Jaćwingów prowadziły stąd liczne łupieżcze najazdy na tereny księstw ruskich i polskich. W tym czasie na terenie rozległych obszarów puszczańskich powstały grodziska, których ślady można znaleźć do dziś. W drugiej połowie XIII wieku plemienne państwo Jaćwingów upadło pod naporem Rusi, Polski i Zakonu Krzyżackiego. Przez Puszczę przetoczyły się później plemiona ruskie oraz polsko-mazowieckie. W XIX wieku akcja germanizacyjna dosięgła również mieszkańców Puszczy. Okrucieństwa I i II wojny światowej też ich nie ominęły. Po II wojnie światowej, decyzją zwycięskich mocarstw, Puszczę Borecką, jak i całe Mazury, przyznano Polsce.

Puszcza Borecka zajmuje powierzchnię 229 km2 z czego 91,8% porastają lasy. Dominują wśród nich grądy rosnące w centralnej i zachodniej części Puszczy. Bory występują we wschodniej części kompleksu i na południe od jezior Łaźno i Litygajno. Łęgi tworzą wąskie pasma wzdłuż cieków wodnych. Najmniejszą powierzchnię porastają olsy. Występują one nieregularnie w obrębie jezior Pilwąg, Łaźno i Szwałk Wielki.
W Puszczy Boreckiej znajdują się liczne torfowiska. Charakterystyczna jest duża ilość źródlisk oraz liczne jeziora polodowcowe. Do największych z nich należą Łaźno (562,4 ha), Szwałk Wielki (213,4 ha), Litygajno (162,1 ha), Pilwąg (135,1 ha). Na terenie Puszczy jest dobrze rozwinięta sieć rzeczna. Największym ciekiem jest Czarna Struga.
Dopełnieniem malowniczego krajobrazu Puszczy są zbiorowiska pastwiskowo-łąkowe.

Puszcza Borecka należy do najcenniejszych obszarów leśnych Pojezierza Mazurskiego. Charakteryzuje się dużym stopniem naturalności zbiorowisk roślinnych, typowych dla geobotanicznego Działu Północnego. Gatunkami lasotwórczymi są dąb szypułkowy, grab zwyczajny, lipa drobnolistna, jesion wyniosły, olcha czarna, klon zwyczajny, brzoza omszona i świerk pospolity.
Na obszarze Puszczy Boreckiej rośnie około 320 gatunków roślin naczyniowych w tym 38 chronionych. Puszcza jest siedliskiem tak rzadkich gatunków jak sit torfowy, wielosił błękitny, stokłosa Benekena, czerwiec trwały, dziurawiec skąpolistny, podkolan zielonawy, listera sercowata, gnieźnik leśny, kotewka orzech wodny, cis pospolity.
Na drzewach rośnie około 90 gatunków porostów. Są wśród nich brodaczki i duże porosty listkowate najbardziej wrażliwe na skażenie powietrza atmosferycznego dwutlenkiem siarki. Ich obecność świadczy, że Puszcza pozostaje pod nieznacznym wpływem zanieczyszczonego powietrza.
W Puszczy Boreckiej licznie występują duże ssaki: żubr, łoś, jeleń, sarna i dzik. Wśród drapieżników pospolite są lis i jenot. Występuje tu stała populacja wilków licząca około 10 sztuk oraz jedna para rysi.
Naturalny charakter roślinności Puszczy stwarza dogodne warunki rozwoju drobnych ssaków. Występują tu norniki, myszy, rzęsorek rzeczek oraz ryjówki – malutka i pospolita.
Puszcza Borecka jest ostoją ptactwa o znaczeniu europejskim. Gnieździ się tu 141 gatunków ptaków. Większość z nich stanowią gatunki związane z biotopami leśnymi między innymi bielik, orlik krzykliwy, rybołów, bocian czarny, dzięcioł białogrzbiety. Na terenach podmokłych i jeziorach można spotkać rybitwę zwyczajną, żurawia, siewkę rzeczną. Puszcza stwarza dobre warunki do rozwoju płazów. Licznie występuje tu żaba moczarowa. Można też spotkać ropuchę paskówkę, kumaka nizinnego, grzebiuszkę ziemną i coraz rzadziej rzekotkę drzewną.
W jeziorach Puszczy Boreckiej występują zróżnicowane zbiorowiska roślinne. W niektórych z nich stwierdzono obecność kilku gatunków ramienic. Wszystkie one są wpisane na „Czerwoną listę roślin wymierających i zagrożonych w Polsce”. Poza tym w jeziorach np.: Litygajno, występują rzadkie gatunki takie jak rdestnica nitkowata, rdestnica wydłużona, wolffia bezkorzeniowa.
W wodach Puszczy żyje 26 gatunków ryb, wśród nich sieja, sielawa, szczupak, płoć, leszcz oraz gatunki obce rodzimej faunie takie jak peluga, amur biały, tołpyga pstra introdukowane do jezior.

Na terenie Puszczy utworzono cztery rezerwaty przyrody.
Rezerwat Mazury
Obejmuje wielogatunkowe lasy na powierzchni 293,2 ha porastające wydłużone wzniesienie między jeziorami: Szwałk Wielki, Pilwąg i Łaźno, trzy zalesione wysepki na Jeziorze Pilwąg, pas lasu przylegający od północy do jeziora Pilwąg i wschodnią część tego jeziora o powierzchni 80 ha.
W obrębie rezerwatu, występują grądy odmiany mazurskiej z dorodnym drzewostanem, który tworzą lipa drobnolistna, klon zwyczajny, dąb szypułkowy, wiąz górski, grab zwyczajny i świerk pospolity. W podszycie można spotkać trzmielinę zwyczajną, wiciokrzew suchodrzew oraz wawrzynka wilczełyko. W bogatym runie wiosną dominuje zawilec gajowy. Towarzyszą mu złoć żółta, kokorycz pełna, ziarnopłon wiosenny. Latem, kiedy zmniejsza się ilość światła docierającego do dna lasu, w runie dominują gwiazdnica wielkokwiatowa, gajowiec żółty, podagrycznik pospolity, marzanka wonna.
Na północ od jeziora Pilwąg występują żyzne grądy z licznymi, dorodnymi jesionami.
Na wyniesieniach między jeziorami Szwałk Wielki i Łaźno występuje grąd typowy, grąd trzcinnikowy, a na terenach niżej położonych olsy. Wiosną są one silnie podtopione, latem woda opada poniżej dolinek. Wynika to ze zmiany poziomu wody w jeziorach.
obrębie rezerwatu występują wyjątkowe w Puszczy całe serie sukcesyjne zbiorowisk – od roślinności wodnej, przez szuwarową, turzycowiska, łozowiska, olsy do różnych postaci grądów.

Rezerwat Borki
Jest najstarszym w obrębie Puszczy Boreckiej rezerwatem florystycznym. Obejmuje jeden z lepiej zachowanych fragmentów Puszczy o powierzchni 232 ha. Występuje tu większość zbiorowisk leśnych spotykanych na Pojezierzu Mazurskim. Największy obszar zajmują grądy w wariancie ze świerkiem. Gatunkami lasotwórczymi są drzewa liściaste (grab, klon, rzadziej dąb szypułkowy, wiąz, brzoza, jesion). Pojedynczą domieszkę stanowi wiąz górski. Miejscami spotyka się sztuczne nasadzenia modrzewia europejskiego i kasztanowca zwyczajnego. W podszycie licznie występuje leszczyna oraz podrosty drzew. Wiosną w runie dominuje zawilec gajowy, latem gwiazdnica wielkokwiatowa, marzanka wonna, podagrycznik pospolity, skrzyp leśny.

Występują tu rośliny objęte ochroną gatunkową – lilia złotogłów, gnieźnik leśny, podkolan zielonkawy. Często można spotkać roślinę pasożytującą na korzeniach drzew liściastych-łuskiewnik różowy.
Pradawną atmosferę Puszczy można znaleźć w tajemniczych olsach. Drzewa i krzewy rosną tu na kępkach, a podtopione dolinki zajmuje roślinność bagienna (skrzyp bagienny, niezapominajka błotna, turzyce, kosaciec żółty, tojeść bukietowa).
Obniżenia wypełnione grubym pokładem torfu porasta bór świerkowy torfowcowy. Gatunkiem lasotwórczym jest świerk pospolity z niewielką domieszką brzozy omszonej, rzadziej sosny. W warstwie runa rośnie borówka czarna, widłak jałowcowaty, mchy, wśród których dominują torfowce.
Wokół cieków wodnych występują łęgi gwiazdnicowo-olszowe, zaś w zabagnionych dolinach łęgi jesionowo – olszowe. W runie łęgów często łanowo występuje pióropusznik strusi-dorodna paproć, której rozwinięte liście osiągają 150 cm długości.

Rezerwat Lipowy Jar
Niewielki rezerwat florystyczny o powierzchni 48,5 ha, położony w centralnej części Puszczy. Został utworzony w celu zachowania dorodnego, wielogatunkowego lasu liściastego, porastającego wzgórza o stromych zboczach, unoszących się nad głęboką doliną. Dnem doliny płynie strumień zasilany wieloma źródliskami. Na dnie doliny spoczywają głazy narzutowe o średnicy dochodzącej do 1 m często porośnięte mchami.
W obrębie rezerwatu na niewielkim obszarze występują różne typy zbiorowisk roślinnych. Nad ciekiem wodnym wąskim pasmem rośnie łęg gwiazdnicowo-olszowy. Sąsiaduje z nim w miejscach bardziej zabagnionych łęg jesionowo-olszowy. Strome stoki wyniesień porasta wielogatunkowy niżowy las zboczowy charakterystyczny dla obszarów młodoglacjalnych Północnej Polski. W drzewostanie panują grab, lipa drobnolistna, dąb szypułkowy z domieszką klonu zwyczajnego, wiązu górskiego oraz w niewielkich ilościach brzozy brodawkowatej i świerka pospolitego. Runo jest bardzo bogate, często w typie ziołorośla. Charakterystycznymi gatunkami są dzwonek jednostronny, paprotnica krucha, skrzyp zimowy, zachyłka oszczepowata, fiołek przedziwny, niezapominajka leśna oraz mchy z rodzaju Mnium (merzyk). W podszycie oprócz podrostów drzew można spotkać porzeczkę alpejską.

Rezerwat Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki
Maleńki o powierzchni 2,7 ha rezerwat florystyczny, położony we wschodniej części Puszczy Boreckiej jest perłą przyrodniczą dostępną tylko dla naukowców. Utworzono go w celu ochrony naturalnego lasu lipowego, w którego runie występują rzadkie gatunki – miesięcznica trwała, złoć mała, kokorycz pusta. Rezerwat, izolowany od lądu, stanowi doskonałe miejsce lęgowe dla ptactwa wodnego szczególnie kaczek.

Na terenie Puszczy Boreckiej działają dwa nadleśnictwa:

• Nadleśnictwo Borki
• Nadleśnictwo Czerwony Dwór

Źródła:

• Puszcza Borecka
• Wikipedia