Mikołajki są malowniczą miejscowością turystyczną, która leży nad jeziorami Tałty i Mikołajskim, należącymi do Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. W czasach przed bytnością Krzyżaków, znajdowała się tutaj staropruska osada. Mieszkańcy trudnili się rybactwem, tkactwem, wyrębem i spławianiem drzew. Pierwsza wzmianka o Mikołajkach pojawiła się w 1444 roku. Wtedy to Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego, Konrad von Erlichshausen, nadał Wawrzyńcowi Prusowi ziemie położone obok wsi kościelnej Mikołajki. Nazwa miejscowości pochodzi  od Św. Mikołaja. Święty Mikołaj był według legend opiekunem żeglarzy i przejść wodnych. Krzyżacy w Mikołajkach posiadali monopol na połów ryb, które eksportowali. Posiadali oni także wpływy z opłat od każdego korzystającego z mostu, znajdującego się na przesmyku między jeziorami.

W okresie międzywojennym w Mikołajkach rozkwitała turystyka, znajdowała się tutaj przystań wodna, kursowały statki pasażerskie. Wybuch II Wojny Światowej, podobnie jak w innych miejscowościach tego regionu, niekorzystnie wpłynął na turystykę. Po wojnie przez kilka pierwszych lat turystyka w miejscowości była w powijakach. Dopiero lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte od nowa ożywiły żeglarstwo w tym regionie Mazur. Mikołajki szybko stały się mekką żeglarzy. Po roku 1989 inwestowano w strukturę turystyczną na terenie miasta. A z środków unijnych powstało wiele atrakcji turystycznych. Obecnie w Mikołajkach znajduje się wioska żeglarska oraz ekologiczny pory – ekomarina. Noclegi można znaleźć w hotelach, pensjonatach, domkach oraz innych obiektach turystycznych. Z ciekawostek związanych z tą miejscowością należy wspomnieć o Królu Sielaw. Według legendy była to ogromna ryba, która miała na głowie koronę. Król strzegł ryb w pobliskich jeziorach przed nadmiernym połowem.