Szlak Wielkich Jezior Mazurskich to szlak żeglowny (zarówno dla jednostek motorowych jak i jachtów żaglowych) składający się z jezior oraz kanałów. Jest on użytkowany głównie przez statki Żeglugi Mazurskiej oraz przez żeglarzy jachtów żaglowych i motorowodnych. Szlak znajduje się w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Obszar ten jest położony w północnej Polsce i obejmuje Pojezierze Mazurskie o powierzchni 1732 km², z czego 486 km² zajmują jeziora. Kraina ta powstała podczas zlodowacenia bałtyckiego około 10 tysięcy lat temu. Wtedy ukazała się urozmaicona rzeźba terenu po cofającemu się zlodowaceniu bałtyckim. Podczas ocieplenia klimatu rzeki i strumienie drążyły glebę, dążąc do niższych terenów. Tak powstały jeziora rynnowe Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. Do tego typu między innymi zaliczają się takie jeziora jak: Ryńskie, Tałty, Mikołajskie, Bełdany, Nidzkie, Roś, Wojnowo, Buwełno. To są akweny dość głębokie, gdzie zejście do wody jest strome. Plaże przy tych jeziorach są krótkie. Reszta jezior mazurskich powstała w wyniku topniejącego lodu oraz wyżłobionych przez niego terenów. Tu mamy natomiast brzegi z zejściem do wody dość długim i łagodnym. Dzięki połączeniu kanałami tych jezior powstał ponad 120 kilometrowy szlak żeglowny, który dziś nazywamy SWJM (skrót od Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich).

Utworzenie szlaku początkowo miało charakter czysto ekonomiczny – spławiano tędy ścięte drzewa. Był to też trakt komunikacyjny. W tym czasie powstało wiele kanałów (m.in. Kanał Węgorzewski, Kanał Łuczański, Kanał Jegliński – najdłuższy tego typu trakt wodny na Mazurach) i śluz (m.in. Śluza Guzianka, Śluza Karwik). Po przestawieniu się gospodarki na węgiel, szlak miał mniejsze znaczenie. Nastąpiła era turystki. W dzisiejszych czasach Szlak Wielkich Jezior Mazurskich to głównie atrakcja turystyczna. Ciągnie się on od miasta Węgorzewa do Ruciane-Nida. Kolejno po Węgorzewie mijamy: Giżycko, Rydzewo, Mikołajki i docieramy do Rucianego-Nidy. Pierwszą odnogą szlaku jest droga od ujścia kanały Tałckiego do miejscowości Ryn. Druga natomiast to trasa z Mikołajek jeziorem Śniardwy, Kanałem Jeglińskim do miejscowości Pisz. Żeglarze, którzy nie używają silników spalinowych mogą sobie przedłużyć wędrówkę dalej za Ruciane-Nidą do Prania, czy Karwicy Jeziorem Nidzkim, na którym obowiązuje strefa ciszy. Jezioro Nidzkie i otaczające je lasy jest rezerwatem przyrody. Od lat jest planowane przedłużenie szlaku przez połączenie dwóch jezior – Tyrkło i Buwełno. Inwestycja taka stworzyłaby Pętlę Mazurską, która ucieszyłaby część amatorów żeglarstwa. Szlak Wielkich Jezior Mazurskich jest nieodłącznie związany z zabytkami i atrakcjami turystycznymi na Mazurach. Wokół szlaku jest wiele zabytków oraz interesujących miejsc do zwiedzania. Jeziora oraz lasy w czasie II Wojny Światowej stanowiły swoistą linię obrony, dlatego w tym okresie wybudowano tu wiele bunkrów, schronów i rowów przeciwczołgowych. Pozostałości tych obiektów można zwiedzać do dziś. Przykładem jest „Wilczy Szaniec„, polowa kwatera Himmlera, kwatera OKH w Mamerkach.