Jezioro Tałty jest typowym przedstawicielem polodowcowego jeziora rynnowego. Ten typ zbiorników wodnych powstawał przeważnie pod lodowcem, gdzie w wyniku erozji płynących pod lodem rzek lub w wyniku erozji glacjalnej powstawały głębokie rynny. Jego powierzchnia umownie przyjęta została na 11,6 km², największa głębokość wynosi 50,8 m (w pobliżu wsi Skorupki), długość akwenu szacowana jest na 12,5 kilometra. Akwen wodny znajduje się na 116 m nad poziomem morza. Jezioro wypełnia część 35–kilometrowej rynny jeziornej rozciągającej się od miejscowości Ryn do Rucianego-Nidy. Cały ten obszar jest umownie podzielony na kilka jezior, a jego linia brzegowa jest urozmaicona, pełna pobiskich wziesień i pagórków. Jest to najgłębsze jezioro na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich, typu sielawowego. Od północy graniczy z Jeziorem Ryńskim (oficjalnie od Półwyspu Mrówki), a od południa z Mikołajskim (most w Mikołajkach).

Zbiornik jest w znacznym stopniu zasilany wodami dopływającymi bezpośrednio z Jeziora Ryńskiego, a także Kanałem Tałckim od strony jezior na północny wschód od Tałt. Do akwenu wpada siedem mniejszych ujść kanałów i połączeń z innymi jeziorami. Ze względu na swoje pochodzenie ma bardzo malownicze wysokie brzegi. Jest tym samym dużą atrakcją dla turystów i żeglarzy. Wzdłuż wschodniego brzegu jeziora, między Skorupkami a Mikołajkami, rozbudowała się długa, typowa wieś mazurska Tałty. Od tej miejscowości nazwę przyjęło jezioro. Do atrakcji turystycznych należy również zaliczyć zatokę, która przypomina swoim charakterem norweskie fiordy. Jest nią zatoka Skanał. Również do ciekawostek można zaliczyć półwysep i Zatokę Modliszek. Nazwa półwyspu i zatoki pochodzi od występujących tutaj rzadkich w Polsce owadów. Nad brzegami jeziora Tałty położony jest również jeden z bardziej znanych hoteli w Polsce.